Ӗнер Хӗрлӗ Чутайри ял тӑрӑхӗсен пӗрлехи вулавӑшӗнче районта ҫуралса ӳснӗ тата ку тӑрӑхра пурӑнакан ҫыравҫӑсемпе тӗлпулу ирттерчӗҫ. Ӑна хатӗрленсе вулавӑш ӗҫченӗсем Литература ҫулталӑкне тата Константин Иванова халалласа ку тӑрӑхран тухнӑ ҫыравҫӑсен тата Константин Ивановӑн кӗнекисен куравне йӗркеленӗ, «Хӗрлӗ Чутай ҫыравҫисем» хӑтлав (презентаци) хатӗрленӗ. Ҫыравҫӑсенчен ытларахӑшӗ районти тӗрлӗ ялтах пурӑнать, теприсем Шупашкарта тӗпленнӗ.
Ҫавра сӗтел хушшинче хӑнасем тӗрлӗ ыйту сӳтсе яврӗҫ: ҫырма пултаракансене тупса палӑртасси, вӗсене малалла аталанма пулӑшасси; Хӗрлӗ Чутай ҫыравҫисем ҫинчен кӗнеке кӑларасси; таврапӗлӳҫӗсемпе ытларах ҫыхӑну тытасси; Хӗрлӗ Чутай район энциклопедине кӑларнӑ ҫӗре хутшӑнса пулӑшасси.
Ҫыравҫӑсемпе тӗл пулма ялсенчи библиотекарьсемпе Хӗрлӗ Чутайри вӑтам шкулта вӗренекенсем те хастар хутшӑнчӗҫ. Тӗлпулӑва Елена Чубайкина йӗркелесе ертсе пычӗ.
Ҫыравҫӑсене администрацин вӗренӳ пайне ертсе пыракан Татьяна Шереметьева, культура пайӗн ертӳҫи Александр Самсонов саламларӗҫ, Литература ҫулталӑкӗнче пултарулӑхра татах та ытларах ҫитӗнӳсем тума ырлӑх-сывлӑх сунчӗҫ.
«Чӑваш Ен литератури: ҫулталӑкри чи вуланакан кӗнеке» республика конкурсӗпе килӗшӳллӗн, Шупашкар районӗнчи Хыркассинче шкул ачисемпе литература сехечӗ иртнӗ. Унта Николай Карайӑн «Мучи пӗви» калавне сӳтсе явнӑ.
Мероприяти пуҫламӑшӗнче вулавӑш ӗҫченӗ кӗнеке авторӗ пирки каласа кӑтартнӑ. Николай Карай — пултаруллӑ ҫыравҫӑ, журналист, педагог. Ачасем Карай мӗне пӗлтернине те чухланӑ. Вӑл Красноармейски районӗнчи ял, унта автор ҫуралнӑ.
Николай Карай Раҫҫей писателӗсен пӗрлӗхӗн пайташӗ, Нестер Янкас преми лауреачӗ. Вӑл ачасем валли чылай хайлав ҫырнӑ: «Ураллӑ купӑс», «Туссемпе пӗрле», «Шӑллӑм» тата ыттисем.
Николай Дмитриевичӑн вӗрентсе калакан хайлавӗсем ачасене питӗ килӗшнӗ. «Сана мӗн ӗҫ?», «Мучи пӗви» калавсенче автор экологи темине хускатать. «Ҫакӑнтахчӗ», «Кӑнтӑра вӗҫни» калавсене иронипе ҫырнӑ, вӗсем шухӑша путараҫҫӗ.
Тӗлпулура ачасем вулавӑш ӗҫченӗн ыйтӑвӗсене хаваспах хуравланӑ.
Пушӑн 17-мӗшӗнче Шупашкарти «Салют» культура керменӗнче Кӗнеке уявӗ пуҫланнӑ. Унта 300 ытла тус, кӗнеке вулама юратаканскерсем, килнӗ. Вӗсен йышӗнче шкул ачисем, вӗрентекенсем, хастар вулакансем, Шупашкарта пурӑнакансем пулнӑ.
Хӑнасене мультфильмри сӑнарсем кӗтсе илнӗ. Шӑпӑрлансем вӗсемпе вылянӑ, сӑн ӳкерӗннӗ, вӑйӑ картине тӑнӑ. Унтах куравсем йӗркеленӗ. Унтан ачасене Ача-пӑча кӗнекин эрнелӗхӗ пуҫланнӑ май Евгений Бондарев саламланӑ.
Кӗнеке патша майри тата Оле Лукой ачасене кӗнеке историйӗпе паллаштарнӑ. Уявра «Ҫулталӑкри супервулакан» конкурс ҫӗнтерӳҫисене чысланӑ. Кӑҫал унта Николай Фадеев, Софья Прокопьева, Дарья Андреева, Елизавета Тихонова тата ыттисем мала тухнӑ.
Ача-пӑча кӗнекин эрнелӗхӗ каникул вӗҫлениччен тӑсӑлӗ. Вулавӑш ӗҫченӗсем шӑпӑрлансене кӑсӑклӑ кӗнекесем вулама сӗнӗҫ, мероприятисем ирттерӗҫ. Вулавӑшсем ачасене хапӑлласах кӗтеҫҫӗ.
Паян Хӗрлӗ Чутай районӗнче ют чӗлхе юррисен фестивалӗ иртрӗ. Ӑна Аслӑ Ҫӗнтерӳ 70 ҫул тултарнине тата Литература ҫулталӑкне халалланӑ.
Районти шкулсенчи юрӑҫсем хӑйсен пултарулӑхне хранцус, акӑлчан, испан тат чӑваш чӗлхипе паллаштарчӗҫ. Фестивале 5–11 классра вӗренекенсем хутшӑнма кӑмӑл тунӑ, юрӑсене ушкӑнпа та, уйрӑммӑн та 17 тӗрлӗ юрӑ шӑрантарчӗҫ. Хӗрлӗ Чутайри вӑтам шкул вӗренекенӗсем ултӑ номер хатӗрленӗ. Шулю тата Мишеркасси шкулӗсенчи 7-мӗш класс ачисем Юрий Васильевич Гурьянов ертсе пынипе «Яланах хӗвел пултӑр!» юрӑпа чӑвашла та, акӑлчанла та паллаштарчӗҫ. Тури Ҫӗрпӳкассинче 9 класра вӗренекен Ирина Романова Светлана Ананьевна Илларионова пулӑшнипе «Эсӗ хитре» юрра чуна тивмелле юрларӗ. Ҫӗнӗ Атикассинчи вӑтам шкулӑн 11 класс вӗренекенӗ Наталия Соловьева акӑлчанла тата испанла икӗ юрӑ янраттарчӗ (вӗрентекенӗ Валентина Чертова). Штанаш шкулӗнче 8-мӗш класра вӗренекен Татьяна Ефремова районта иртекен юрӑ конкурсӗсене яланах хастар хутшӑнать, вӑл «Хӗвеллӗ» акӑлчан юррине юрланине куракансем тӑвӑллӑн алӑ ҫупса йышӑнчӗҫ (вӗрентекенӗ Галина Зотова).
Кӑҫал Раҫҫейре Литература ҫулталӑкӗ пулнӑ май Шупашкарта пуш уйӑхӗн 25-мӗшӗнче хӑйне евӗр акци иртет. Вӑл «Литературӑна — «пиллӗклӗх» ятлӑ.
Акципе килӗшӳллӗн депутатсем, тӳре-шарасем, бизнес-обществӑн элчисем, общество организацийӗсем, журналистсем, блогерсем, аслӑ класра вӗренекенсемпе вӗсен ашшӗ-амӑшӗсем, литература предмечӗпе Патшалӑхӑн пӗрлӗхлӗ экзаменне тытӗҫ. Унта, чӑннипе, кӑмӑл пуррисем хутшӑнма пултараҫҫӗ.
Акцие хутшӑнакансем ППЭ мӗнле тытмаллине хӑйсем туйса курӗҫ, хӑйсен пӗлӗвӗсене тӗрӗслӗҫ.
Акци Шупашкарти 48-мӗш шкулта иртӗ. Вӑл ҫак адреспа вырнаҫнӑ: Павлов мичман урамӗ, 50/1 ҫурт. Хутшӑнма кӑмӑл тунисен 45-57-58 номерпе шӑнкӑравласа заявка памалла.
Литература ҫулталӑкӗнче Ҫеҫпӗл Мишши ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх ҫамрӑксен театрӗ ятарлӑ поэтика программи хатӗрленӗ. Кашни спектакль умӗн театр артисчӗсем, ҫамрӑккисем те, аслӑраххисем те, паллӑ ача-пӑча ҫыравҫисен сӑввисене вулаҫҫӗ. Кун валли вӗсем чӑваш поэчӗсен хайлавӗсене кӑна мар, ытти халӑхӑнне те суйласа илеҫҫӗ.
Вырӑсла программа валли вӗсем Анна Ахматова, Марина Цветаева, Михаил Лермонтов, Михаил Зощенко тата ытти авторӑнне суйланӑ. «Поэзи — Пурнӑҫ кӗвви» чӑвашла программӑна Любовь Мартьянова, Раиса Сарпи, Светлана Асамат, Петӗр Эйзин сӑввисем кӗнӗ.
Ӗнерпе паян театрта Агния Барто, Любовь Мартьянова тата Ҫеҫпӗл Мишши сӑввисем янӑранӑ. Вӗсене Чӑваш Енӗн тава тивӗҫлӗ артистки Раиса Полякова тата Алина Зайцева вуланӑ.
Пӗтӗм тӗнчери ҫыравҫӑсен кунӗнче Ҫӗнӗ Шупашкарта пурӑнакан 2000 яхӑн ҫын хӑйсем ӗҫӗ пирки шӑп та лӑп 2015 ҫеккунтлӑха маннӑ. Вӗсем 33 минут та 57 ҫеккунт кӗнеке вуланӑ. Хулара «Чи лайӑххине вулатпӑр: 2015 ҫеккунт — вулав» акци иртнӗ.
Акцие Ю.Гагарин ячӗллӗ тӗп вулавӑш ирттернӗ. Унта ача пахчисем, шкулсем хутшӑннӑ. Чи хастаррисем «Березка», «Ласточка» ача пахчисем, 2, 9, 14, 19, 20-мӗш шкулсем пулнӑ.
Акцире вырӑс ҫыравҫисен хайлавӗсене вуланӑ: Л.Толстой, А.Чехов, П.Бажов, А.Пушкин, В.Короленко тата ыттисем. Аслӑрах класрисем И.Крылов, А.Куприн, В.Распутин, Б.Пастернак, А.Блок хайлавӗсемпе паллашнӑ.
Чӑваш чӗлхипе литературин вӗрентекенӗсем вара чӑваш ҫыравҫисен хайлавӗсене вулама сӗннӗ. Вӗсен йышне К.Иванов, Х.Уяр, Е.Лисина, Н.Сидоров, Г.Луч кӗнӗ. Ача пахинчи шӑпӑрлансем вырӑс халӑх юмахӗсемпе паллашнӑ.
Акципе килӗшӳллӗн, хайлавсене сасӑпа вуланӑ, вырӑс классикӗсен хайлавӗсем тӑрӑх ӳкернӗ фильмсемпе мультфильмсем курнӑ. Акци ачасемпе ҫамрӑксене кӗнекепе тата ҫывӑхрах паллаштарма май панӑ.
Ӗнер, пуш уйӑхӗн 4-мӗшӗче, Ҫӗрпӳ хулинче Раҫҫейри Литература ҫулталӑкне тата Чӑваш Енри Константин Иванов ҫулталӑкне халалласа палӑк уҫнӑ. Унта Печкин почтальона сӑнарланӑ.
Вӑл велосипедпа, аллинче — сӑнчӑртан ҫакса янӑ Константин Васильевич Ивановӑн «Нарспи» поэми, тата 2015 ҫул тесе ҫырни те пур. Автор ҫакӑн пек сӑнарпа мӗн каласшӑн пулнине калама хӗн, анчах та халӑх ҫӗн палӑка хавассӑн кӗтсе илчӗ.
Елчӗксем те ыттисемпе танах Аслӑ Ҫӗнтерӳ пулнӑранпа 70 ҫул ҫитнине халалласа мероприятисем ирттерме хатӗрленеҫҫӗ. Елчӗкри историпе таврапӗлӳ музейӗ акци йӗркелет. «Музее — парне» ятлӑскере пурте хутшӑнма пултараҫҫӗ. Культура тытӑмӗнчи ӗҫченсем Раҫҫейре Литература ҫулталӑкӗ пулнӑ май халӑха тӗрлӗ мероприятие явӑҫтарасшӑн тӑрӑшаҫҫӗ ҫав.
Акци пушӑн 1-мӗшӗнчен пуҫласа ака уйӑхӗн 1-мӗшӗччен иртӗ. Ҫак тапхӑрта музей ҫынсенчен район историйӗпе культурине ҫутатакан иллюстрацисем, япаласем хаваспах йышӑнать. Ҫав экспонатсем музей фондӗнче тивӗҫлӗ вырӑн тупӗҫ.
Музейшӑн ҫемье реликвийӗ, кивӗ сӑнӳкерчӗксем, документсем ҫеҫ мар, халӑх костюмӗсем, йӑлара усӑ курмалли хатӗрсем, алӗҫӗсем те хаклӑ. Аслӑ Ҫӗнтерӳпе, Тӑван ҫӗршывӑн Аслӑ вӑрҫипе ҫыхӑннӑ япаласене вара хӗпӗртесех йышӑнӗҫ. Тӗслӗхрен, салтак тумӗ, чашӑк-тирӗк, фронтран килнӗ ҫырусем, сӑнӳкерчӗксем…
Акцие чи пӗрремӗш Галина Витальевна Чернова хутшӑннӑ. Вӑл музее килте усӑ курмалли 30 ытла япала парнеленӗ.
ЧР Наци вулавӑшӗнче нарӑсӑн 4-мӗшӗнчех ҫӗнӗ акци старт илнӗ. «Кӗнекесем — ял ачисене» ыркӑмӑллӑх акцине ЧР Наци вулавӑшӗ Литература ҫулталӑкӗнче ирттерни ахальтен мар. Йӗркелӳҫӗсем ачасене кӗнекепе ҫывӑхрах туслаштарасшӑн.
Ыркӑмӑллӑх акцине шанчӑклӑ партнерсем, вулакансем, вулавӑш юлташӗсем пӗрремӗш кунсенчех хутшӑннӑ. Вӗсем — Чӑваш кӗнеке издательствин директорӗн ҫумӗ Н.Яхатина, ачасемпе ҫамрӑксен вулавӑшӗн пай заведующийӗ Н.Громова, Чӑваш бибколлекторӗн элчием, ЧР Ҫутҫанталӑк министерствин пай пуҫлӑхӗ А.Евграфова тата ыттисем.
Акцие ҫулталӑк вӗҫӗнче пӗтӗмлетӗҫ. Палӑртма кӑмӑллӑ: акци пуҫланнӑ пуҫламан ачасем валли 1000 пине яхӑн кӑларӑм пухӑннӑ. Вӗсен йышӗнче — сӑвӑсем, вырӑсла тата чӑвашла калавсем, истори, таврапӗлӳ кӗнекисем…
Акци пирки тӗплӗнрех пӗлес тесен 8(8352) 23-02-17, 62-38-12 номерсемпе шӑнкӑравламалла.
-2.7 °C